Carlos Castaneda'nın bize sunduğu bozulmamış, ilksel bilgileri içeren özsel şaman yaklaşımı ile diğer bütün öğretilerin* farkı; Carlos Castaneda'nın ilksel, eski çağ şamanlarından kaynaklı yaklaşımının, yaşama ölümden de bakmasına ve bu biçimde bir algı bütünlüğü sunmasına karşın, diğer bütün öğretilerin, ölümü ya bu günden, şu andan dışlaması, ya da yaşamdan, insandan yani kendimizden dışlanmasındadır. (*Bu gün bize şamanizm olarak sunulan bilgiler, her türden mistik ya da spritüel ya da dinsel bilgilerden, güneş merkezli evren kuramından, kuantuma kadar bilimsel bilgilerden, bütün öğretilerden, yani algı biçimlerinden hiç birini özde ayırt etmeden, söz konusu etmekteyim)
Aynı biçimde* sanat üretimi ile sanat olmayan üretim arasındaki far...k, bir sanat yapıtının özünde yaşama ve insana ölümle bakarken, sanat yapıtı olmayan bütün üretimlerin ölümü dışlamasında, yatar. (*Biçimsel anlamda sanatın özel durumu konumuz dışıdır, sanatı biçimsel öğeleri, güzellik, estetik ve ölümün bunlarla ilişkisi konu dışıdır, burada söz konusu edilen, sadece yansıtılmak istenen özle ilgili bir yaklaşımı kapsar)
Ancak bir sanatçı, yapıtı ve kendini ne kadar zorlarsa, zorlasın, bir savaşçı görücü ya da bilgi adamı gibi ölümden bakamaz. Sanatçı, ölüme bakar. Başarısı yani yapıtının algımızda açtığı yeni duygulanımın etkisi ya da gücü, ölüme ne kadar yakından ve uzun baktığına bağlıdır, oysa bilgi adamı aynı zamanda ölümden de bakabilir ve yaşamda yeni bir algı alanı daha yaratır.
Burhan Ersan
Resim 4 boyutlu gibi duruyor.
ölümden bakmak kısmını biraz daha didikliyelim. Ne demek ölümden bakmak, bakabilmek? ölümü danışman tutmanın bir başka versiyonu mu yoksa ta kendisi mi?
Bu konuda ölümden bakmak demeyi tercih etmemin nedeni, sanatçının performansını, sanatçının sanatsal gücünün en temel kaynağının ve başarısının; ölümden bakışının kalıcılığının, yakınlığının ve de uzunluğunun etkilediğini anlatmak isteğimdendi. Ölümden bakmak ölümü görmek hatta yaşamak duyarlılığını ifade etse bile,içinde bilinç öğesine rastlanmaz. Nerdeyse sanatçı ölümle, ölümüyle bütünleşmiştir. Ölümü danışman tutmaksa, yağmacının, bize zihnini vererek, enerjiyi sabitmiş gibi algılamamızı sağlayan manevrasını kırmanın, temeli, çıkış noktasıdır. Ölümü danışman tutmak, ölümden bakmaktan çok daha bilinçli ve amaçlı çabadır. Sonuç olarak, bu gün bilinç her şeyse, en temelse, çok fark demektir.