Şaman :
Şaman, görünmeyen dünyaya girebilmek için esrimeyi veya farkındalığın değişik durumunu kullanan özel bir tür şifacıdır. Şamanın girdiği, bizi etkileyen, ancak göremediğimiz, ruhsal, duygusal, zihinsel, mitolojik, ilk örnek (arketip) ve rüya dünyasıdır. Şaman görünmez dünyaya girdiğinde, orada bulunan enerjiyi değiştirir ve böylece fiziksel dünyada şifa, av büyüsü ve hava durumunu doğrudan etkiler. Üstelik şaman ruhlarla bağlantı kurarak görünmez dünyadaki hangi enerjiyi nasıl değiştireceğini öğrenir. Ruhlar, var olan görünmez dünyadaki uyumlu enerji örnekleridir. Hayvan, bitki, dağ, atalar, tanrısallık veya element şeklinde; veya şekilsiz; yada ruh sıklıkla Yaratıcı Tanrı olarak izah edilen evrendeki varlık gibi olabilir. Bu ruhla doğrudan bağlantıdaki esrime halinin kullanılışı şamanı diğer uygulamacılardan ayırır.
Farkındalığın değişik durumundaki ustalık dışında, Antropologlar ve diğer bilim insanları şamanı hangi ölçütlerin tanımlayacağı konusunda uzlaşamamışlardır. Geniş, dar, ve orta düzeydeki tanımlamalar aşağıda tartışılacaktır. Anlayışın bu ölçütleri, gerçekten, şamanın ruhumuzu onarmak için nasıl güçlü törenler yarattığını ileri sürememektedir. Bu kitabın amacı şamanı orta tanımlarla en iyi olarak yerine getirdiği birinci amacı belirtmektir. Orta düzeyde tanımlamalar, şamanı diğer farkındalığı değişik durumlarını kullanan ama şifa veremeyen, ve farkındalığın değişik durumlarını kullanmadan şifa verebilen uygulamacılardan ayırt etme girişimleridir. Geniş düzeydeki tanımlar ise sıklıkla esrime kullanan ancak şifacı olmayan şamanları kapsar. Dar düzeydeki tanımlar ise fark etme yeteneğimizi şaşırtarak günlük çalışmada farkındalığın değişik durumunda beceriksiz olan bazı şamanları hariç tutar.
Orta düzey bir şaman aşağıdakileri uygulayabilecek ustalığa erişmiş olan bir şamandır:
1. Farkındalığın değişik durumuna erişip, bu durumda kendini kontrol eden, ve kendi isteği ile sıradan duruma dönebilen;
2. Ruhlar dünyasında ihtiyaçlara aracılık eden, ve bu bilgileri fiziksel dünyada toplumunun anlayabileceği bir ustalıkla kullanabilen;
3. Doktorlar, psikologlar, rahipler, ve liderleri gibi disiplin uygulamacıları tarafından karşılanamayan toplumunun ihtiyaçlarına yararı dokunan;
Bu orta düzey tanımlama Eliade'nin “Şamanizm: İlkel Esrime Teknikleri” kitabından sıklıkla alıntı yapılan dar düzey tanımlamadan farklıdır. Eliade'nin temel tanımlaması özellikle şamanın geçerli tek esrime hali olan bedenini bırakıp farkındalığın değişik durumundaki ruhsal dünyaya yolculuğa çıkmak olan “ruhsal uçuş” ile ayrılmaktadır. Ancak, her bir şifa uygulamasında şamanlar sıklıkla bu tür yolculuktaki esrime durumunda, ve cin çarpma esrimesi gibi durumda, ruhsal uçuşun tersine, yardımcı ruhları fiziksel dünyada cisimleştirir.
Bu nedenle, farkındalığın değişik durumlarını şamanın yardımcı ruhları bedenlendirdiği, şaman esrimesi ile eşit olduğu durumları dahil ettim. Bu ekleme ile, orta düzey tanımlama Eliade'nin tanımlaması ile uyumludur.
Eliade, benim dahil etmediğim eşit güç ve yetenekteki diğer bölgelerdekilerde değil de genel olarak kuzey Asya şamanlarına uygun düşen başka ölçütler de ortaya koyarak kendi şaman tanımlamasını daha da darlaştırdı. Bu şaman ölçütleri söyle:
1. Ateşin ustaları olmaları;
2. Parçalanma ve yeniden diriliş deneyimi ile şamanlığa kabul edilmiş olmaları;
3. Koruyucu hayvanlarının olması.
Takip eden nedenlerden dolayı, yukarıda belirtilen şaman tanımlamaları o kadar darlaştırılmıştır ki, bu ansiklopedinin kültürler arası doğasına aykırıdır. Örneğin, ateşin ustası olmak bazı kültürlerde zorunlu bir adım olmasına rağmen hepsinde değildir, bu Şamanın esrimesinin ne kadar derin olduğunu onaylamak içindir. Ateşin ustası, bununla birlikte birçok kültürde şamanlarla hiç bir alakası olmadığı halde kullanılır. Örnek olarak, Çin'deki geleneksel kültürlerde, Sri Lanka, ve Hindistan'da, şaman olmayanlar inançlarını veya bütünlüklerini göstermek için ateşte yürür. Benzer bir şekilde, yüzlerce çağdaş batılı hafta sonu çalışmalarında kişisel olarak güçlü olduklarını göstermek için ateşte yürür. Ateşin ustası, geleneksel veya çağdaş şamanların yaptığı herhangi bir şeyi yapmaz.
Ateş ustalığı için bir diğer görüş ise bazı şamanların iç ateşlerini büyülü bir şekilde geliştirdiğidir. Bu Inuit (Alaska ve Gröland Eskimoları) veya Japon şamanları için zorunlu bir adımdır. Ancak, Kuzey Amerika göller bölgesindeki Midewiwin ile Yeni Zellanda'daki Maori şamanları için gerekli değildir. Ek olarak, başka inanç yöntemleri olan Tibet rahipleri ve Hint çilecileri için bu işlem iç ateşi (esrarlı ateşi) eğitim süreçleri esnasında geliştirir. Bu uygulamalar şamanların gelişmesi için gerekli değildir.
Şamanların yardımcı ruhlar tarafından bir şekilde yakalanıp parçalama rüyası veya görüsü dünya üzerindeki birçok şaman geleneğinde yaygındır. Ancak, bu rüya veya görü için tüm kültürlerde şaman olma zorunluluğu yoktur. Ammassalik Eskimoları için, parçalanma uyanık bir görüde deneyimlenir ve bu kültürde şaman olmak için zorunludur. Güney Afrika Yamana gibi diğer kültürlerde karışık kabul töreni ve eğitim süreci vardır ancak ölüm ve yeniden doğuş mecazı ile doğrudan ilgili değildir. Şaman kökeni ya miras ya da şahsi seçim ile başarılı bir şamanın çırağı olmak durumunda, parçalanma tüm kültürlerde görülmez. Parçalanma tüm kültürlerdeki eğitim aşamalarında önemli bir rol oynamaz.
Pek çok kültürde şamanlar hayvan şekilleri ile yardımcı ruhlarla çalışır. Ancak, bazı kültürler, yardımcı ruhlar için tanrısallık, atalar, veya tarihteki diğer güçlü insan figürleri gibi karışık hiyerarşiler geliştirmiştir. Bu kültürlerde hiyerarşide olduğu gibi hayvanlar sıklıkla tüm şamanlar tarafından güvenilir olarak dikkate alınmaz. Bazı şamanlar yardımcı ruhlarının ataları veya ateş, su gibi elemental ruhlar, yada dağlar, nehirler gibi doğanın ruhları olduğunu söyler. Yardımcı ruhların hayvan şeklinde yaygın olduğu küresel Şamanizmde, onlarla ilişki şamanı tanımlamaz, özellikle Kuzey Amerika gibi yerli kültüründe, yetişkinliğe geçen her kişinin görü esnasında bir erk hayvanı kazanması kabul töreninin bir parçasıdır.
Şamanın geniş tanımlamasını da kapsaması bu ansiklopedinin amacına hizmet etmez.
Örnek olarak, antropologlar, psikologlar, ve inisiye şaman Larry Peters geniş tanımlamanın, şamanın toplumuna hizmet etmek için farkındalığın değişik durumuna girişleri ve çıkışlarını denetleyebilmesini, tek tanımlanan özellik olarak ifade etmeye dayandırdığını ifade eden anlam verir. Bu tanımlama orta düzey tanımlamanın ruhuna uygun olduğu zaman, şamanı diğer farkındalığın değişik durumunu kullanarak şifacılık yapmayan uygulayıcılardan ayırmaya müsaade etmez. Şaman ruhu iyileştirmek ve ruhun geri gelmesini sağlayarak tedaviyi tamamlaması için gerekli olan, belirli bir farkındalığın değişik durumuna bağlanabilmelidir. Bu şamanı farkındalığın değişik durumunu kullanan ama orada faaliyette bulunamayan (medyumlar) veya faaliyette bulunan ancak şifa için gerekli olmayan (büyücüler) uygulayıcılardan ayırt eder. Geniş tanımlama da dar tanımlama gibi geçerlidir, ancak yukarıda bahsedilen orta tanımlama kadar görev yapmaz.
Şamanlar aynı zamanda burada belirtilmemiş çok sayıdaki şiirsel tanımlamalardan esinlenmiştir. Ancak halbuki bununla birlikte – Ruth-Inge Heinze ve Stanley Krippner'in 20. asırdaki şamanlar için dünyanın ilk doktorları, ilk teşhis uzmanları, ilk psikoterapistleri, ilk din görevlileri, ilk büyücüleri, ilk sanatçıları ve ilk masalcıları olduklarını ifade ettikleri tanımları özellikle anlamlı ve kesindir.
Onlar farkındalıklarını tasarlayarak değiştiren ve “ruhsal dünyadan” bilgiler sağlayan “toplumsal atanmış büyücü-dinsel profesyonellerdir. Onlar bu bilgi ve gücü, bütün toplumu ve toplumlarındaki üyeleri sağlıklarına kavuşturmak için kullanırlar.
Çeviri : Aki