Şaman ve Bilim İnsanı (Michael Harner - Şamanın Yolu kitabından)
Gerçek bir Şaman ustası, başkalarının deneyimlerinin geçerliliğini tartışmaz. Şaman ustası, en olağandışı deneyimleri bile kendi mutlak kozmolojisine -ki bu kozmoloji esasen onun kendi seyahatlerine dayanır- katmaya çalışır. Eğer bunu kolayca yapabiliyorsa, büyük ihtimalle bir usta olmuş demektir, tıpkı Conibo'lu Kızılderili Şamanın bana söylediği gibi: “Oh, onlar bunu hep söylerler.”
Şaman ustası asla deneyimlediğiniz şeyin bir fantezi olduğunu söylemez. Şamanizm ile bilim arasındaki farklardan biri de budur. Öte yandan, Şaman ve Bilim adamı arasında benzerlikler de mevcuttur. Her ikisi de kainatın ve tabiatın karmaşıklığı ve görkemi karşısında korku ile karışık bir saygı hisseder ve kendi yaşamları boyunca, olan bitenin sadece çok küçük bir bölümünü gözlemleyip anlayabileceklerinin farkındadırlar. Hem Şaman hem de bilim adamı kainatın gizleri ile ilgili kişisel araştırmalar yapar ve her ikisi de kainatın temelini oluşturan nedensel süreçlerin alışılmış görüşlerin çok ötesinde olduğuna inanır. Ne usta Şamanlar ne de usta bilim adamları dinsel doğmaların ve politik otoritelerin kendi araştırmalarını engellemelerine izin verir. Galileo'nun büyücülükle (Şamanizm) suçlanması tesadüf değildir.
Şaman bir deneyimcidir. Deneyimciliğin tanımlarından biri “altıncı his deneyiminin uygulanması”dır. Ve doğrusunu söylemek gerekirse, Şaman bilgiyi elde etmek için duyularına güvenir. Bununla beraber, Şaman ustası alçak gönüllüdür. Nihayetinde, hiçbirimiz neler olduğunu gerçekten bilmiyoruz. Herkes kainat üzerindeki kendi küçük penceresi ile sınırlıdır. Bir Mohave kadını olan Hama Utce'nin dediği gibi:
Her Şaman yaradılışla ilgili farklı bir hikaye anlatır. Bütün hikayeler aynı olayla ilgilidir, ama anlatış şekli farklıdır, sanki olayı aynı detayları hatırlayamayan ya da unutun değişik tanıklar anlatmaktadır. Tıpkı bir Kızılderili, bir zenci ve bir Fransız'ın ya da benim ve kocam Hivsu Tupo Ma'nın ya da sizin … şahit olduğumuz bir araba kazasını anlatması gibi.
Şamanlar bilginin olduğu gibi hareketin de insanlarıdır. Yardım istendiğinde saklı gerçeğin içine ve dışına hareket ederek toplumlarına hizmet ederler. Fakat sadece birkaç Şaman bilginin, gücün ve iyileştirmenin gerçek ustaları olurlar. Genellikle toplumlarındaki insanlar tarafından nasıl Şaman oldukları ve insanları iyileştirmede ne kadar başarılı oldukları konusunda yoğun eleştirel değerlendirmelere maruz kalırlar. Şamanların performansları çok iyi bilinir ve insanlar yaşam ve ölüm konularında hangi Şamana gideceklerine karar verirler. Bu yüzden, pek çok kişi Şaman olurken sadece birkaç seçkin olarak tanınır.