Konu: Tonal ve Nagual
Meksika ve Guatemala Kızılderililerinde, koruyucu ruh genellikle “nagual” diye adlandırılır. Nagual, Aztek dilindeki nahualli'den gelmektedir ve hem koruyucu hayvan ruhunu hem de hayvan gücüne dönüşen Şamanı ifade eder (Nahualli'den türeyen bu kelimenin anlamı “gizlenmiş, maskelenmiş” demektir). Meksika'da “Nagual” ayrıca bu tür değişimleri yapabilen Şamanlar için de söylenir. Kavramın daha ince detayları söz konusu olduğunda Castaneda, Don Juan'dan bir nagual olarak bahseder.
Bu arada, Castaneda'nın nagual ile “tonal”i karşılaştırması uzun ve karışık bir tartışmadır. Fakat “tonal”in Nahuatl ya da Aztek kelimesi olan “tonalli”den geldiği anlaşılırsa bu karışıklık bir şekilde ortadan kalkabilir. Tonalli kelimesi özellikle kişinin yaşamsal ruhunu ve çoğunlukla bir hayvan olan doğduğu günkü burcu ifade eder ve Batı astrolojisindeki burçlara çok benzeyen, doğmadan önce çizilen kaderi içeren karmaşık bir takvim sisteminin parçasıdır. Dolayısıyla, tonal kavramı kişinin doğumundan ölümüne kadar olan alınyazısını ve kaderini içerir. Castaneda'nın tartışması bu anlayış çerçevesinde tutarlıdır. Böylece, bir kişinin yaşamının, sıradan gerçekteki deneyimlerinin tonal hayvan tarafından belirlendiğine inanılabilir. Fakat bu hayvan Şamanın nagual'i ile aynı değildir. Nagual, Castaneda'nın ima ettiği gibi, Olağanüstü Farkındalık Durumu ile bağlantıya girilen ve sıradan gerçeğin ötesindeki koruyucu hayvan ruhlarıdır.
Tonal hayvan ile nagual hayvan arasındaki karışıklık Meksika ve Guatemala'daki antropolojik eserlerde de kendini gösterir. Bunun nedeni belki bilimdeki bir hatadan ve koloni zamanlarındaki yerli Meksika ve Guatemala grupları tarafından iki hayvanın kozmolojilerinin birleştirilmiş olmasından kaynaklanmaktadır.
Savaşçının yolunda en temel konu tonal ve nagualdır doğru anlaşılmasıda önemlidir.Don Juan ın bahsettiği; tonal ve nagualın ayrı ayrı yorumlama sistemi bilişsellik sistemi olduğudur. Tonal özümüzün bütünselliğinde yer alan sekiz noktadan biri olan akıl ve mantık noktasından algıladığımız ve yorumladığımızdır. Nagual ise yine özün bütünsellğinde yer alan sekiz noktadan istenç noktasından yapılan algılamadır. Tonal bilinmeyenin yansımasıdır, nagual ise hiçliğin yansımasıdır. Bütün bilinenlere rağmen tonal ve nagualın ne olduğu açıklanamaz. Yaptığımız günlük işlerin, duyguların bile ne olduğunu açıklayamıyoruz, sadece isimlendiriyoruz. Özün bütünselliğindeki son iki noktada tonal ve nagualdir. Algının kanatlarından biri nagual diğeri tonaldir. Algının kanatları açıldığında olan ise aynı anda tonal ve nagualda olmaktır. Tonaldan naguala naguldan tonala geçilmez. Algı baloncuğu içerden velinimet(nagual)tarafından, dışardan ise öğretmen (tonal) tarafından kırılmaya çalışılır. CC nin olayında Don Juan tonal adasını temizledi nesneleri sağ tarafa topladı ve Don Genaronun gösterdiği nagual deneyimlerini alabilmesi için sol yanı boşalttı. Algı baloncuğu bu çabanın sonunda kırıldığında CC duygulardan oluşan ve istediği her biçimde(karga kaplan yada bilinemeyenden başka bi biçim) birleştirebileceği bi duygu salkımı(diğeri) olduğunu anladı.
Bütün çaba bu aşamaya gelebilmek.
Bu aşamaya gelinceye kadar uzun bi yol olduğu ve bu yolun büyük bölümünü kat etmek için en önemli tekniğin ölüm bilinci ile beraber kişisel önemliliği yok etmek olduğu tüm kitaplarda ısrarla vurgulanıyor.